Act 19 | WSK | STEP | Apollos Achaia sor te Corinth bagaram, se tom mu te Paul sor duruk ago mu ningi aolak iluwam tai Ephesus aratam. Umu te nu olekem sang nungarkam,

Acts 19

Paul Ephesus uningi bagakaso

1 Apollos Achaia sor te Corinth bagaram, se tom mu te Paul sor duruk ago mu ningi aolak iluwam tai Ephesus aratam. Umu te nu olekem sang nungarkam, 2 ale nunga isuam, “Nina tom nengemang ningi nunguning aram mu Korang Bur taman e?” mam.

Se nuna balman, “Mena,” maman. “Ana Korang Bur bo bagoso iwita mu ko den me ikiman.” ^{▼▼Acts 19:2-6 Anuwa ta ko munan: Acts 2:38-39; 8:16-17; 10:44-46.}

3 Se Paul nunga isuam, “Nina anuwa awuk bore taman?”

Se nuna balman, “Ana John ko anuwa taman.”

4 Se Paul balam, “John ko anuwa mu kari awiriya giris palagoso umutang ko kausa mu nu anuwa taso. Bare John kariimet nunga manarukaso, kari ani agowom karuk tairukko mu ko nengemang ningi nunguning arukko makaso. Kari borta Jesus.”

5 Nuna den mu ikiman mu nuna Kari Biya Jesus nup te anuwa to gilingiman. 6 Se Paul kuting nunga nusupuling te awukaso se Korang Bur nongote taikaso, se nuna den saki me ko ikia, ale me te munaka ariga, wore te munakakasan, ale Kaem kuring tokasan ale balukasan. 7 Nuna kari 12 iwitata.

8 Se sige ilagala suwan Paul umu te baga se synagogue ningi kasu nagukaso ale Kaem ko kingdom ko den sokel ago kariimet nunga manarukaso. Se sang Kristus ko nongomang ningi nunguning aram. 9 Bare sang nongomang aora biya mu nongomang ningi me nunguning akaso. Ale kariimet nomotam te Jesus ko Munan utu naguram mu ko den memek balukasan. Se Paul nunga beteram, ale Kris alo nunga giam se nu ilak namaman. ^{▼▼Acts 19:9 Paul nunga beteram: 2 Cor 6:14-18.} Ale nu tom suen biya Tyrannus ko Kausa Kawam ningi den apuwakaso. 10 Nu ura mu yar ilagala ningi bitawakaso. Se Asia ningi Juda alo se Greek alo suen la Kari Biya Jesus ko dugu duap ikiman.

Sceva ko kuriang kari ari 7 wore nunga den

11 Kaem Paul ko kuting te kilek kilek aora bibiya la bitakaso. 12 Guang bilik Paul kau tokaso mu nuna gikasan karogo kariimet kuera ago mu nongote namakasan, ale nungumik te bitakasan se nungiakasan, se saki bur memek ago mu bur memek nunga bitakasan tala.

13 Juda sang, bur memek karomonko kari, mu wonong wonong geragakasan. Ale Kari Biya Jesus nup te karogo balmon ale te bur memek nunga karomonko ago kaeyakasan. Ale bur memek nunga manarukasan ale balukasan, “Jesus, Paul ko duap balso se ana ikisan umutang ko nup te ani ninga manorsam, kari sumu beteral ale aratal namaralko,” ma balukasan.

14 Juda priest biya bo nup Sceva wore ko kuriang kari ari 7 mu nuna uwutata bita se animan. 15 Bare nuna bur memek bo Jesus nup te karowaman se bur memek nunga maonam, “Jesus ani ko ikisam, Paul ani ko ikisam, bare nina arika ya?” mam. 16 Asele kari bur memek ago mu barasam ale kari ari 7 nukung mu nunga iluwam, ale nunga guang barurumuram ale nunga moram maguwuram, se nunguning la, nungumik gue kapa kapa, kawam mu beteman ale tagaman naguman.

17 Se Juda alo se Greek alo Ephesus bagakasan mu nuna mel mu ko ikiman ale nguangakasan, ale Kari Biya Jesus ko nup kualala biya patawukasan. 18 Se kariimet suen biya Kristus ko nongomang ningi nunguning aram mu tai biguwuman ale kilek memek memek ulengkala bita lagakasan mu ko duap wetang te balukasan. 19 Ale nunga ningi sang dawur mang sima duap duap nunumi te bita lagaman mu ko buk giman ago arataman, ale kariimet nomotam te kai gilingiman. Book mu ko manga te diaman mu ko tom biguwuman ale kauman mu 50,000 manga silver iwitata. 20 Umutang te Kaem ko den biyala pagam ale sokel ago lagaram namakaso.

21 Mel mu aratam se udagi mu Paul Macedonia se Achaia ningi namuruk ale asele Jerusalem namurukko ikia tam. Ale balam, “Ani sor mu te namirik asele udagi Rome ago namirikko,” mam. 22 Ale nu kari ilagala nu sangarukasan, Timothy Erastus ilak, nunga maonam, se giriman Macedonia namaman. Ale nu kota Asia ningi tom bo agotala bagakaso.

Ephesus wonong te aira ngata biya barasam

23 Tom mu te Ephesus wonong te Jesus ko Munan utu naguram mu ko nongomang magaram se ninguru nirung kelagakasan. ^{▼▼Acts 19:23 Ephesus wonong ningi/te Artemis ko temple biya anikaso. Mu nup te patawukasan, bare nunga manga te ago awukasan, bank iwita. Paul Ephesus sor te: 1 Cor 15:32; 2 Cor 1:8.} 24 Kari bo bagakaso, ko nup Demetrius, nu silver te mel nungokko kari. Nu ko ura kari ago nunga kaem imet Artemis ko temple mu dora silver te nungurukasan. Ale diakasan ale te manga biyala tokasan. 25 Se nu ko ura kari se kari sang nunga ura noko turan mu nunga biguwuram ale balam, “Kari,” mam, “nina ikisan, ana ura imi te anananga bagara ningo aratoso. 26 Se kari Paul mu kariimet motam biya nunga tagiso ale nunga ikia ngualuwuso mu nina aringiman, ko ikiman. Bare nu Ephesus ningi la munan umu me beteso. Mu nu Asia ko ali lilim la ningi bita kutuwurokko katiraram. Nu balso, ‘Kaem ana nagiting te nunga nungursan mu kaem nunguning mena,’ maso. 27 Se ko den umu mu anananga ura nup maguwurokko! Se umu la mena. Noko den imi kariimet nongomang atumok se anananga kaem imet biya Artemis ko temple mu mel yam ko balmonko. Se Artemis betela, ana Asia se sor suen biya ko kariimet noko nup patowasan, mu nup kualala aniso mu dagulokko!” Demetrius uwuta balam.

28 Se nuna den mu ikiman ale nunguningta maman, ale nongomang ninguru kara muruwuram, ale biyala aiman balukasan, “Ana Ephesus nanga kaem Artemis mu gira nunguningkiri!” makasan. 29 Se wonong mu te aira ngata biya barasam, se kariimet biririkiman ale nagu nagu nama biguwuman. Ale Macedonia kari ilagala, Gaius Aristarchus ilak, Paul ilak geraga ko kari, umutang nunga iluman arungu naguman biguwura kuwim te namaman. ^{▼▼Acts 19:29 Biguwura kuwim mu aitak am aniso, se ko daiga kuwim 25,000 iwitata, se English den te stadium masan.} 30 Se Paul kariimet ningi namuruk ale nunga manuk se kawus mamonko negeram, bare Kris alo nu kaloman. 31 Se betela, Asia ningi kari supuling saki, Paul ko singsang, mu den beteman se namaram, Paul biguwura mu ningi me namurukko ma gilingiman.

32 Se kariimet motam biya mu nunga ikia nguala muruwuram. Saki den bo kigilik aikasan ale baluwakasan, saki den bo kigilik tala balukasan. Se kariimet suen biya nuna anapeya ko tai biguwuman mu me ko ikikasan. 33 Se Juda alo Alexander diruwuman se gira munakurukko namaram. Se kari sang nu aguwaya balukko mu manarukasan. Se kuting te kawus mamonko nunga maonam ale den munakara duap beteram.

34 Bare mu te nuna aringiman nu Juda kari, se nuna suen la nuguring biguwuman ale aiman balukasan, “Ana Ephesus nanga Artemis mu gira nunguningkiri!” makasan, ale nuna 2 hour ningi uwutata baluwakasan.

35 Bare wonong mu ko kari biya kawus mamonko nunga maonam se kawus maman, asele nu balam, “Nina Ephesus kari,” mam, “kariimet suen la ikisan, Ephesus mu Artemis ko temple bituokko wonong. Ale manga kako nunguningkiri taiti kuali mu te tai kaparam ale aniso wore ko bituokko wonong. 36 Kari bo baluk ale mel imi nunguning mena ma me balukko. Buta se kawus mal ale mel bo ngual me beteralko! 37 Kari ilagala nina arungu taiman imi mu temple ningi mel bo me tere naman. Ale anananga kaem imet kumik ko gusira den bo me balman. 38 Bare Demetrius ko ura suwan arungu kari bo ko den nongote aniruk agi mu, den mu ariga ko kam ago. Se kari bibiya den aringimonko agotala. Buta se den umu den ariga ko kuwim te diram balmonko. 39 Se ninga (ningi) den saki ago agi mu, den ariga tom te diram den mu nungalko. 40 Ana aitakta worem imi te ana memek imi beteman, mu ana Rome kuting te memek tanakko terong mam. Rome biguwura memek imi ko duap ko anananga isok, mu ana den ningo nuam ito koma ko balnakko mena.” Kari biya mu uwutata balam, ale kariimet nunga awuram se namaman.

41